Van Gogh Museum dreigt met sluiting bij uitblijven overheidssteun

Het Van Gogh Museum in Amsterdam waarschuwt dat het de deuren moet sluiten als de overheid niet over de brug komt met extra financiële steun voor grootschalig noodzakelijk onderhoud en verduurzaming van het museumgebouw. Algemeen directeur Emilie Gordenker heeft het noodsignaal publiekelijk gemaakt via een interview in The New York Times. 

De directe aanleiding is het gebrek aan voldoende subsidie om het zogenoemde ‘Masterplan 2028’ uit te voeren. De totale kosten van dit plan bedragen 104 miljoen euro, waarvan 76 miljoen is aangemerkt voor onderhouds-, vervangings- en investeringswerkzaamheden, 23 miljoen voor verduurzaming en 5 miljoen euro voor verbeteringen.

Jaarlijkse bijdrage onvoldoende

Het museum kan het noodzakelijke grootschalig onderhoud echter niet financieren, omdat de overheid volgens haar al jaren onvoldoende bijdraagt aan de kosten voor huisvesting en verduurzaming. Het museum gebruikt al eigen middelen om de renovatie mogelijk te maken. Zo neemt het gemiste inkomsten (ca. 50 miljoen euro) tijdens de gedeeltelijke sluitingen vanwege de werkzaamheden voor haar rekening en reserveert het eigen vermogen om een lening van de staat te kunnen verkrijgen.

Om renovaties en verplichte verduurzaming te bekostigen, werkzaamheden voor te financieren en te sparen voor periodiek grootschalig onderhoud is een jaarlijkse bijdrage van ruim 11 miljoen euro noodzakelijk, stelt Gordenker. De overheid trekt echter een grens bij 8.5 miljoen euro, en daarmee komt het museum jaarlijks 2.5 miljoen tekort.

Historische verplichting

De financiële discussie kent een juridische en historische context: in 1962 droeg Vincent van Gogh’s neef de omvangrijke collectie van de kunstenaar over aan een stichting, op voorwaarde dat de Nederlandse Staat garant zou staan voor een permanente, veilige en toegankelijke huisvesting. Het museum en de Vincent van Gogh Stichting voeren nu aan dat de overheid deze (wettelijke) verplichting niet nakomt, aangezien de noodzakelijke investeringen voor onderhoud, veiligheid en verduurzaming uitblijven.

Risico's en planning

Met de huidige staat van het gebouw – na ruim vijftig jaar intensief gebruik en met technische installaties aan het einde van hun levensduur – voldoet het museum niet langer aan moderne eisen rond duurzaamheid, veiligheid en klimaatbeheersing. Zonder ingreep zou de veiligheid van bezoekers en collectie niet te garanderen zijn. Het project ‘Masterplan 2028’ moet in 2028 van start gaan en drie jaar duren; het museum blijft tijdens de werkzaamheden gedeeltelijk toegankelijk.

Verschillende reacties

De Vincent van Gogh Stichting steunt de noodkreet van het museum volledig. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap stelt echter dat het reeds voldoende subsidie verstrekt, gebaseerd op eerdere analyses door onafhankelijke deskundigen. Lokale politiek noemt een mogelijke sluiting 'ondenkbaar' en roept de landelijke politiek op tot een oplossing.

Het museum benadrukt dat het tot 85 procent van haar inkomsten zelfstandig genereert, maar dat de huidige situatie onverantwoord is gezien het publiek belang en de internationale reputatie van de collectie.