Toegankelijkheid bij evenementen raakt de kern van gastvrijheid

Veel organisatoren en locatiehouders zien toegankelijkheid nog als een vinkje. ‘We hebben een lift en/of er is een rolstoeltoilet, dus het zit goed’, hoor ik ze zeggen. Ook komen deze mensen vaak met het kip-en-ei-argument: ‘We ontvangen nooit bezoekers met een handicap.’ Misschien is dat omdat jullie toegankelijkheid niet zo goed is als jij denkt?

Slechte basisvoorzieningen

In de praktijk bevindt zich in een zogenaamd rolstoeltoegankelijk toilet regelmatig een opslagruimte of is deze voorziening verkeerd ingericht, waardoor het nauwelijks bruikbaar is. En waar een lift aanwezig is, staat die vaak achter een zware toegangsdeur die vanuit een rolstoel of met een ander loophulpmiddel niet te openen is. Of de lift is te smal voor een elektrische rolstoel. 

Als de basis niet op orde is, haken mensen vaak al af bij de uitnodiging. Zij voelen zich niet welkom en lopen kansen mis om kennis te delen en een netwerk op te bouwen. En juist dat - het verbinden van mensen - is de kern van evenementen.

Zorgvuldige planning

Bezoekers met een handicap willen hetzelfde als ieder ander: een waardevolle ervaring op een evenement, of het nu een congres, bedrijfsevenement, beurs of festival is. Toch besluiten zij vaak niet te komen. Niet omdat het programma niet aantrekkelijk is of de datum niet past, maar omdat cruciale informatie ontbreekt. 

Voor hen is een zorgvuldige voorbereiding noodzakelijk: elk detail wordt vooraf gepland om energie te sparen en onaangename verrassingen te voorkomen.

Zij stellen vragen als: Waar kan ik parkeren? Is er een rolstoeltoegankelijk toilet? Hoe breed is de lift? Kan ik daadwerkelijk zien en beleven wat er gebeurt? Duidelijke antwoorden op deze vragen zijn bepalend voor de keuze om te komen. 

Toch bieden de meeste websites hierover nauwelijks informatie. Door eerdere negatieve ervaringen willen bezoekers met een handicap zekerheid voordat zij de stap wagen.

Obstakels te over

En als ze komen, zijn er vaak nog obstakels te over. Een lift die te klein blijkt of zalen die onbereikbaar zijn met een rolstoel. Een toilet dat vol staat met schoonmaakmiddelen. Een zaalopstelling zonder plek voor rolstoelgebruikers. Hulphonden die geen ruimte krijgen om te liggen. De afwezigheid van een prikkelarme ruimte. En dan moet het programma nog beginnen. 

En dat programma biedt meestal geen gelijkwaardige beleving: slechte zichtlijnen vanuit een rolstoel, afbeeldingen in presentaties die niet worden toegelicht voor bezoekers die slechtziend zijn, sprekers die zonder microfoon praten en presentaties zonder ondertitelingsmogelijkheid: het is dagelijkse realiteit.

Welkom voelen

Ik ervaar het zelf bijna bij ieder congres. Cateringpersoneel dat weigert mijn koffie even uit te serveren, waardoor ik mors en een gladde natte vloer achterlaat. Een toegewezen parkeerplek bij de achterdeur, waar de bel al enige tijd kapot blijkt. Liften die er wel zijn, maar waarvan de deuren te zwaar zijn om te openen. Spreekzalen die ‘toegankelijk’ zijn, en waar ik als spreker alsnog niet eenvoudig het podium op kan.

Het lijken kleine dingen. Maar samen bepalen ze of iemand zich welkom voelt of buitengesloten. En ik ben niet de enige: dit is dagelijkse kost voor talloze bezoekers.

De kernvraag is dan ook: hoe gelijkwaardig is de beleving? Toegankelijkheid gaat niet alleen om binnenkomen, maar om volwaardig deelnemen. Zien, horen, begrijpen, voelen en ervaren wat er gebeurt.

Goede voorbeelden

Zijn er goede voorbeelden? Gelukkig wel. In Nederland zijn er locaties die het goed begrepen hebben. Zij leggen standaard een rolstoelmat neer, zetten een waterbak klaar voor een hulphond, instrueren personeel om bezoekers actief hulp aan te bieden, of richten altijd een prikkelarme ruimte in. 

Ze doen dit niet enkel omdat het wettelijk verplicht is, maar vooral omdat zij gastvrijheid serieus nemen. En dat loont: één op de vijf mensen heeft een fysieke, visuele, auditieve of cognitieve handicap en ook ouderen profiteren van de voorzieningen. Wie deze doelgroepen bewust faciliteert, vergroot zowel het bereik als de omzet.

Meest toegankelijke evenement

Een sprekend voorbeeld is TwitchCon Europe 2025. Dit internationale evenement in Nederland werd uitgeroepen tot een van de meest toegankelijke evenementen ter wereld.

Zij hadden onder andere in elke zaal rolstoelmatten, gemarkeerde plaatsen voor mensen met andere hulpmiddelen, een prikkelarme route rondom het pand om een frisse neus te halen, een ruimte waar iemand liggende verzorging kon krijgen en waar een tillift aanwezig was. Verder had elk podium een ramp en waren er twee prikkelarme ruimtes, geïnstrueerd (inhuur)personeel en gebarentolken.

De kosten die werden gemaakt voor deze toegankelijkheid? Nog geen 1 procent van het totale budget. Het kan dus gewoon.

Gemiste kansen

Zolang organisatoren en locatiehouders denken dat een lift en een rolstoeltoilet voldoende zijn, houden we onszelf voor de gek. Toegankelijkheid gaat niet over een vinkje zetten, maar over de vraag of iemand echt kan meedoen. En wie alleen denkt aan rolstoelgebruikers, vergeet de enorme groep mensen met een andere fysieke, visuele, auditieve of cognitieve handicap. Daarmee sluit je niet alleen hen buiten, maar ook hun collega’s en netwerk. Dat betekent gemiste relaties, gemiste impact en gemiste inkomsten. 

 

---

Toegankelijkheid is welkom zijn

Toegankelijkheid begint niet bij techniek, maar bij houding en gastvrijheid. Een evenement is pas echt toegankelijk als alle bezoekers zich welkom voelen, ongeacht handicap of achtergrond.

Dat betekent: wees transparant op je website. Vraag in je aanmeldformulier niet alleen naar dieetwensen, maar ook naar toegankelijkheidswensen. Zorg voor duidelijke routes en pictogrammen. Train en brief je personeel, óók ingehuurde krachten, zodat ze weten hoe ze bezoekers met een handicap kunnen ondersteunen. En denk na over veiligheid bij calamiteiten: hoe evacueren we mensen die niet zelfredzaam zijn bij een calamiteit?

Een beetje voorbereiding maakt het verschil tussen buitensluiten of verwelkomen.

---

 

Marianne Dijkshoorn

Marianne Dijkshoorn is directeur van Welkom Toegankelijkheid & Evenementen en auteur van het boek ‘Maak je event toegankelijk voor iedereen’. Al meer dan 15 jaar adviseert zij organisatoren en locaties over toegankelijkheid, een gelijkwaardige  beleving en inclusie.

Op het gebied van toegankelijkheid is ze ervaringsdeskundige. Dijkshoorn is slecht ter been en wordt ook als spreker en bezoeker op congressen vaak geconfronteerd met allerhande obstakels.